آفات و بیماری‌های گیاهی

مدل نمونه‌برداری دنباله‌ای با دقت ثابت شته گندم-یولاف،Sitobion avenae در مزارع گندم منطقه ماهیدشت کرمانشاه

شهلا باقری متین؛ حسنعلی واحدی؛ شهرام شاهرخی خانقاه؛ ناصر معینی نقده؛ فرزاد جلیلیان

دوره 90، شماره 2 ، اسفند 1401، ، صفحه 183-193

https://doi.org/10.22092/jaep.2023.359362.1449

چکیده

پراکنش پهنهای شته گندم- یولاف، Sitobion avenae (F.) در مزارع گندم منطقه ماهیدشت کرمانشاه بررسی و مدلهای نمونه‌برداری دنباله‌ای با دقت ثابت برای پایش آن تهیه و نمونه‌برداری طی پنج سال انجام شد. در هر تاریخ ... بیشتر

مدل‌های نمونه‌برداری دنباله‌ای و بینومیال شته (del Guercio) Sipha elegans (Hemiptera: Aphididae) در مزارع گندم آبی شهرستان میانه

سیمین رجبی؛ شهرام شاهرخی؛ شهزاد ایرانی پور

دوره 84، شماره 2 ، اسفند 1395، ، صفحه 345-354

https://doi.org/10.22092/jaep.2017.107593

چکیده

در این پژوهش پراکنش فضایی شته (del Guercio) Sipha elegans تعیین و مدل‌های نمونه-برداری دنباله‌ای و بینومیال برای پایش آن در مزارع گندم آبی منطقه میانه تهیه شد. برای نمونه‌برداری، هر سه روز یک‌بار 100 ساقه‌ گندم ... بیشتر در این پژوهش پراکنش فضایی شته (del Guercio) Sipha elegans تعیین و مدل‌های نمونه-برداری دنباله‌ای و بینومیال برای پایش آن در مزارع گندم آبی منطقه میانه تهیه شد. برای نمونه‌برداری، هر سه روز یک‌بار 100 ساقه‌ گندم بازدید و میانگین‌ها و واریانس‌های جمعیت برای تخمین آماره‌های پراکنش فضایی استفاده شدند. با توجه به مناسب‌تر بودن روش تیلور، از پارامتر‌های آن برای تهیه‌ مدل‌ها در دو سطح دقت تحقیقاتی (1/0) و مدیریت تلفیقی آفات (25/0) استفاده شد. نتایج نشان داد که شته S. elegans، از اوایل خرداد تا اوایل تیر ماه در مزارع‌ گندم فعالیت داشته و دارای پراکنش فضایی تجمعی می‌باشد. در مدل نمونه‌برداری دنباله‌ای، اندازه نمونه لازم برای تعیین میانگین جمعیت با افزایش جمعیت شته و افزایش سطح دقت از 10 به 25 درصد، کاهش یافت. برای مثال، در تراکم یک عدد شته در هر ساقه اندازه نمونه از 2138 ساقه در سطح دقت 1/0 به 324 ساقه در سطح دقت 25/0 کاهش یافت. همچنین اندازه نمونه در میانگین جمعیت یک عدد شته در هر ساقه در مدل بینومیال 342 ساقه به‌دست آمد که کمتر از مدل شمارشی (431 ساقه) بود. با توجه به نتایج به دست آمده، اندازه نمونه در هر دو مدل نمونه‌برداری دنباله‌ای و بینومیال در سطح دقت تحقیقاتی بزرگ بود، ولی استفاده از مدل‌های نمونه‌برداری دنباله‌ای و بینومیال در سطح دقت توصیه شده در مدیریت تلفیقی آفات برای تخمین جمعیت S. elegans قابل توصیه بود، زیرا می‌تواند باعث کاهش زمان لازم برای نمونه‌برداری و در نتیجه باعث کاهش هزینه نمونه‌برداری در مدیریت تلفیقی این شته‌شود.

نمونه‌برداری دنباله‌ای با دقت ثابت از جمعیت حشرات کامل پسیل آسیایی مرکبات، Diaphorina citri Kuwayama (Hemiptera:Psyllidae در باغات مرکبات جنوب ایران

فرزانه پارسی؛ شهرام شاهرخی خانقاه

دوره 84، شماره 1 ، شهریور 1395، ، صفحه 131-140

https://doi.org/10.22092/jaep.2016.106612

چکیده

پسیل آسیایی مرکبات، Diaphorina citri به دلیل انتقال عامل بیماری میوۀ سبز مرکبات یکی از مهمترین آفات مرکبات در مناطق جنوبی ایران است. در این مطالعه حشرات کامل این آفت با استفاده از تله‌های زرد چسبنده به ابعاد ... بیشتر پسیل آسیایی مرکبات، Diaphorina citri به دلیل انتقال عامل بیماری میوۀ سبز مرکبات یکی از مهمترین آفات مرکبات در مناطق جنوبی ایران است. در این مطالعه حشرات کامل این آفت با استفاده از تله‌های زرد چسبنده به ابعاد 10× 25 سانتی‌متر از 52 باغ در استان‌های کرمان و هرمزگان نمونه‌برداری شدند. برای تحلیل پراکنش فضایی پسیل آسیایی مرکبات، از دو روش قانون نمایی تیلور Taylor (1961) و روش رگرسیونی ایوائو Iwao (1968) استفاده شد. همچنین مدل‌های نمونه‌برداری دنباله‌ای با سطوح دقت 10 و 25 درصد براساس پارامترهای تیلور به روش گرین Green (1970) و پارامترهای ایوائو به روش کونو Kuno (1969) تهیه شدند. نتایج نشان داد که حشرات کامل شمارش شده روی تله‌های زرد چسبنده مطابق هر دو روش تیلور و ایوائو دارای الگوی تجمعی بودند. مقایسۀ مدل‌های تهیه شده نشان داد که مدل‌های نمونه‌برداری دنباله‌ای روش گرین که بر اساس پارامترهای قانون نمایی تیلور تهیه می‌شوند بهتر از مدل‌های روش کونو بودند. در مدل‌های نمونه‌برداری تهیه شده، با افزایش تراکم جمعیت حشرات کامل پسیل آسیایی مرکبات، اندازۀ نمونه کاهش یافته و بر کارایی مدل در تعیین سریع میانگین جمعیت افزوده شد. با افزایش سطح دقت از 25 درصد به 10 درصد، تعداد تله لازم برای تخمین جمعیت حشرات کامل پسیل در تراکم‌های مختلف 7-6 برابر افزایش یافت. بنابر‌این نمونه‌برداری در سطح دقت تحقیقاتی (10 درصد) به دلیل برآورد اندازۀ نمونۀ بسیار بزرگ، زمان‌بر بوده و استفاده از مدل تهیۀ شده به روش گرین در سطح دقت مدیریت تلفیقی آفات (25 درصد) به دلیل صرفه‌جویی در زمان نمونه‌برداری توصیه می‌شود.

پارامترهای رشد جمعیت بید گوجه‏ فرنگی Tuta absoluta (Lep.: Gelechiidae) در شرایط مزرعه در منطقه خسروشاه استان آذربایجان شرقی

ابوالفضل نهانی؛ شهرام شاهرخی خانقاه؛ علیرضا پورحاجی

دوره 83، شماره 2 ، اسفند 1394، ، صفحه 247-258

https://doi.org/10.22092/jaep.2016.106121

چکیده

پروانه مینوز یا بید گوجهفرنگی Tuta absoluta (Meyrick) یکی از مهم‌ترین آفات گوجه ‌فرنگی میباشد که پس از ورود به ایران به سرعت در مناطق مختلف کشور انتشار یافته است. در این تحقیق زیستشناسی این آفت در مزرعه ... بیشتر پروانه مینوز یا بید گوجهفرنگی Tuta absoluta (Meyrick) یکی از مهم‌ترین آفات گوجه ‌فرنگی میباشد که پس از ورود به ایران به سرعت در مناطق مختلف کشور انتشار یافته است. در این تحقیق زیستشناسی این آفت در مزرعه گوجه فرنگی در منطقه خسروشاه استان آذربایجان شرقی در سال 1393 بررسی و پارامترهای رشد جمعیت آن محاسبه شد. برای این منظور قفسهای برگ روی برگچه‏ های گوجه ‏فرنگی رقم Super Strain B نصب شد و تعداد 55 عدد تخم همسن بید گوجه‏ فرنگی به تفکیک روی برگچهها قرار داده شدند. با بازدیدهای روزانه، طول دوره‌ی تفریخ تخم، تلفات و طول دوره‌ی رشدی لارو و شفیره ثبت شد. همچنین پس از ظهور حشرات کامل، هر روز تعداد تخمهای گذاشته شده توسط حشرات کامل ماده ثبت شد. نتایج نشان داد که 74/54 درصد از تخمها تبدیل به حشره کامل شدند و نسبت جنسی 60/97 درصد بود. بیشترین تلفات (25/46 درصد) در مرحله‌ی زیستی تخم اتفاق افتاد. میانگین طول مدت زمان تفریخ تخم، طول دوره‌ی رشدی لارو و شفیره به ترتیب 0/08 ± 4/37، 0/07 ± 10/78 و 0/06 ± 7 روز بوده و بید گوجه فرنگی یک نسل خود (از مرحله تخم تا تولید اولین تخم) را روی گیاه گوجه‌فرنگی در منطقه خسروشاه در مدت زمان 0/06 ± 23/08 روز تکمیل کرد. تجزیه و تحلیل دادهها به روش جدول زندگی دو جنسی سنی- مرحله‌ی زیستی، انجام شد و مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت 0/005 ± 0/141 بر روز، نرخ متناهی افزایش جمعیت 0/006 ± 1/15 بر روز و نرخ خالص تولید مثل 6/36 ± 43/72 عدد در هر نسل بهدست آمد.

زیست‌شناسی فرم بی‌بال شته‌ی گندم‌-‌گل‌سرخ (Metopolophium dirhodum (Hem.: Aphididae روی گندم در شرایط آزمایشگاه

شهرام شاهرخی خانقاه؛ مسعود امیرمعافی

دوره 81، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 43-50

https://doi.org/10.22092/jaep.2013.100466

چکیده

در این تحقیق، زیست شناسی فرم بی‌بال شته‌ی گندم‌-‌گل‌سرخMetopolophiumdirhodum که یکی از فراوان‌ترین گونه‌های شته‌ها در مزارع گندم می‌باشد، در شرایط آزمایشگاه با دمای1± 20 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 60-50 ... بیشتر در این تحقیق، زیست شناسی فرم بی‌بال شته‌ی گندم‌-‌گل‌سرخMetopolophiumdirhodum که یکی از فراوان‌ترین گونه‌های شته‌ها در مزارع گندم می‌باشد، در شرایط آزمایشگاه با دمای1± 20 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 60-50 درصد و دوره‌ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور پوره‌های سن یک شته با استفاده از قفس‌های برگی روی برگ‌های گندم رقم مهدوی پرورش داده شدند. ویژگی‌های زیستی شته با آماربرداری روزانه به‌دست آمد و برای محاسبه‌ی پارامترهای جدول زندگی از روش Carey (1993) استفاده شد. میانگین طول دوره پورگی فرم بی‌بال شته روی گندم رقم مهدوی 37/0±72/10 روز به‌دست آمد. طول دوره‌ی پیش از پوره‌زایی شته 09/0 ± 17/1 روز و طول مدت یک نسل آن (از پوره تا پوره) به‌طور متوسط 370± 89/11 روز به‌دست آمد. حشرات کامل شته طول عمر زیادی داشتند (28/2± 33 روز) و در اکثر مدت عمر خود (37/1 ± 65/17 روز) تولید مثل کردند. منحنی بقای شته گندم‌-‌گل‌سرخ از نوع اول بود. این شته در مرحله‌ی زیستی پوره تلفاتی نداشت و حتی تا 27 روز تلفاتی در جمعیت شته مشاهده نشد که مشابه نحوه رشد ونمو حشرات گیاه‌خوار روی میزبان‌های گیاهی حساس می‌باشد. نتایج بررسی آماره‌های رشد جمعیت پایدار شته نشان داد که از هر ماده مورد آزمایش، 84/33 ماده در نسل بعد حاصل شده است. نرخ ذاتی افزایش جمعیت شته 194/0 نتاج ماده به ازای هر ماده از جمعیت در روز محاسبه گردید. با توجه به مقدار عددی نرخ متناهی افزایش جمعیت، جمعیت شته هر روز نسبت به روز قبل 4/21 درصد افزایش یافت. همچنین برآورد مدت زمان دو برابر شدن جمعیت (57/3 روز) نیز پتانسیل قابل ملاحظه رشد جمعیت شته‌ی گندم‌-‌گل‌سرخ را روی گندم رقم مهدوی نشان داد

الگوی نمونه‌برداری بینومیال شته Metopolophium dirhodum (Hem.: Aphididae) در مزارع گندم آبی

شهرام شاهرخی خانقاه؛ مسعود امیرمعافی

دوره 79، شماره 1 ، شهریور 1390، ، صفحه 117-134

https://doi.org/10.22092/jaep.2011.107236

چکیده

این تحقیق به منظور تهیه الگوی نمونه‌برداری بینومیال جمعیت شته Metopolophium dirhodum برای پایش جمعیت آن در مزارع گندم آبی منطقه ورامین انجام شد. برای این منظور نمونه‌برداری‌های هفتگی از جمعیت شته در طول دو فصل ... بیشتر این تحقیق به منظور تهیه الگوی نمونه‌برداری بینومیال جمعیت شته Metopolophium dirhodum برای پایش جمعیت آن در مزارع گندم آبی منطقه ورامین انجام شد. برای این منظور نمونه‌برداری‌های هفتگی از جمعیت شته در طول دو فصل زراعی 1380 و 1381 صورت گرفت و در هر نمونه برداری، تعداد 50 ساقه گندم بطور تصادفی انتخاب و تعداد شته‌های موجود شمارش گردید. داده‌های به دست آمده برای تهیه الگوی نمونه برداری بینومیال شته مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدل بینومیال به دست آمده در این تحقیق برای تخمین میانگین‌های جمعیت شته M. dirhodum مشاهده شده در مزرعه (18/20 - 02/0 عدد شته در هر ساقه) قابل استفاده بود. نتایج تجزیه و تحلیل رگرسیونی رابطه نسبت ساقه‌های دارای شته مشاهده شده با لگاریتم مقادیر پیش‌بینی شده از معادله، برازش خوب مدل را با داده‌ها نشان داد. مقایسه منحنی‌های اندازه نمونه بینومیال و شمارشی نشان داد که در تراکم کمتر از یک شته در هر ساقه، تعداد نمونه‌های لازم برای تخمین میانگین جمعیت شته در روش بینومیال بیشتر از روش شمارشی بوده، ولی با افزایش تراکم، روش شمارشی به تعداد نمونه‌های بیشتری نیاز داشت. با توجه به نتایج این تحقیق، در صورت استفاده از روش بینومیال در سطح دقت 25/0D= (سطح دقت قابل پذیرش در مدیریت تلفیقی آفات) می‌توان زمان نمونه‌برداری را در برنامه پایش جمعیت شته M. dirhodum در مزارع گندم آبی منطقه ورامین کاهش داد.

مقایسه قدرت پرواز زنبور پارازیتوییدTrichogramma brassicae (Hym.:Trichogramatidae) در نسل‌های مختلف آزمایشگاهی

سید شاهین موسویان؛ محمدرضا عطاران؛ محمود شجاعی؛ شهرام شاهرخی

دوره 78، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 107-112

چکیده

ارزیابی قدرت پرواز از معیارهای کنترل کیفی زنبورهای پارازیتوئید می‌باشد. در این تحقیق تأثیر نسل روی قدرت پرواز زنبورTrichogramma brassicae بررسی شد. برای این منظور زنبورهای پارازیتویید با نصب تله‌های تخم حاوی ... بیشتر ارزیابی قدرت پرواز از معیارهای کنترل کیفی زنبورهای پارازیتوئید می‌باشد. در این تحقیق تأثیر نسل روی قدرت پرواز زنبورTrichogramma brassicae بررسی شد. برای این منظور زنبورهای پارازیتویید با نصب تله‌های تخم حاوی بید غلات، Sitotroga cerealella در مزارع برنج و جمع‌آوری تخم‌های کرم سبز برگخوار برنج Naranga aenescens جمع‌آوری و هشت نسل متوالی در شرایط آزمایشگاهی روی تخم‌های بید غلاتپرورش داده شدند. آزمایش تعیین قدرت پرواز در نسل‌های دوم، چهارم، ششم و هشتم با استفاده لوله‌های پولیکای مشکی استوانه‌ای شکل انجام گرفت. پس از تلف شدن زنبور‌ها در آون، درصد زنبور‌های ماده بی‌تحرک، راه‌‌رونده و پرواز کننده به سمت نور در نسل‌های مختلف محاسبه گردید. نتایج مقایسه آماری نشان داد که با افزایش تعداد نسل، قدرت پرواز و تحرک زنبورهای تریکوگراما کاهش یافت و درصد زنبور‌های فاقد قدرت پرواز افزایش یافت. در نسل دوم 88/2±9/41 درصد از زنبورها دارای قدرت پرواز، 65/2±7/36 درصد دارای توانایی راه رفتن و 45/2±4/21 درصد فاقد قدرت پرواز بودند. بیشترین درصد زنبورهای فاقد قدرت پرواز و تحرک (07/2±4/74 %) در نسل هشتم مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که قدرت پرواز و تحرک زنبور T. brassicae در شرایط پرورش مداوم آزمایشگاهی به تدریج کاهش می‌یابد.

گزارش زنبور پارازیتوئید Praon gallicum (Hym.: Braconidae, Aphidiinae) از ایران (گزارش کوتاه علمی)

شهلا باقری متین؛ شهرام شاهرخی خانقاه؛ پتر استاری

دوره 78، شماره 1 ، شهریور 1389، ، صفحه 127-128

چکیده

طی بررسی‌هایی که به منظور جمع آوری و شناسایی پارازیتوییدهای شته ها در سال 1385 در مزارع گندم استان کرمانشاه انجام شد، با آمار برداری‌های منظم هفتگی شته‌های مومیایی جمع‌آوری و پس از تشخیص شته میزبان، ... بیشتر طی بررسی‌هایی که به منظور جمع آوری و شناسایی پارازیتوییدهای شته ها در سال 1385 در مزارع گندم استان کرمانشاه انجام شد، با آمار برداری‌های منظم هفتگی شته‌های مومیایی جمع‌آوری و پس از تشخیص شته میزبان، در لوله‌های آزمایش در شرایط 25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 60-50 درصد و دوره نوری 14 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی نگهداری شدند. زنبورهای پارازیتوئید خارج شده در الکل 75 درصد نگهداری و پس از تشخیص برای تأیید به دکتر Petr Stary در مؤسسه حشره‌شناسی آکادمی علوم جمهوری چک ارسال شدند. در این تحقیق هفت گونه از زنبورهای پارازیتوئید خانواده Braconidae از زیر‌خانواده Aphidiinae در بهار سال‌های 85-1384 از روی شته‌های غلات استان کرمانشاه جمع‌آوری شدند که در این میان گونه Praon gallicum برای اولین بار از ایران گزارش می‌شود. این زنبور توسط نگارنده اول در تاریخ‌های 21/1/85، 23/3/84، 16/1/85 و 16/1/85 به‌ترتیب از مزارع گندم مناطق درود فرامان، اللهیارخانی، سرپل و بشیوه سرپل استان کرمانشاه از روی شته Rhopalosiphum padi (L.) جمع‌آوری و در بخش تحقیقات مبارزه بیولوژیک موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور نگهداری می‌شود. Stary (1981) (Acta Entomologica Bohemoslovaca, 78: 382-396) کلید شناسایی گونه‌های مختلف جنس Praon را ارایه کرده است. P. gallicum اولین بار در فرانسه از روی شته Schizaphis graminum جمع‌آوری و توسط Stary (1971) (AnnalsofSocietyofEntomologyinFrance, 7(3): 625-627) توصیف شده است. هم‌چنین et al. (1997) Pike (Environmental Entomology, 26(6): 1299-1311) این گونه را از مزارع غلات آمریکا گزارش و به وارد شدن آن از اروپا اشاره کرده‌اند.

دوره 91 (1402)

دوره 90 (1401)

دوره 89 (1400)

دوره 88 (1399)

دوره 87 (1398)

دوره 86 (1397)

دوره 85 (1396)

دوره 84 (1395)

دوره 83 (1394)

دوره 82 (1393)

دوره 81 (1392)

دوره 80 (1391)

دوره 79 (1390)

دوره 78 (1389)

دوره 77 (1388)

دوره 76 (1387)

دوره 75 (1386)

دوره 74 (1385)

دوره 73 (1384)

دوره 71 (1382)

دوره 70 (1381)

دوره 68 (1379)

نویسنده = %D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85 %D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%AE%DB%8C %D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%A7%D9%87

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده