آفات و بیماری‌های گیاهی

مولتی پارازیتیسم و رقابت بین دو گونه زنبور Ooencyrtus telenomicida وOoencyrtus fecundus (Hymenoptera: Encyrtidae) پارازیتوییدهای تخم سن گندم

شهزاد ایرانی پور؛ احسان جلال کر؛ شهریار عسگری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 بهمن 1402

https://doi.org/10.22092/jaep.2024.363255.1486

چکیده

زنبورهای Ooencyrtus telenomicida (Vassiljev) و Ooencyrtus fecundus Ferriere & Voegele (Hym., Encyrtidae) پارازیتوییدهای تخم سن گندم هستند. این دو گونه در مزارع غلات کشور در کنار هم زندگی می‌کنند، و نیازهای اکولژیک نزدیک به هم دارند، لذا وقوع ... بیشتر زنبورهای Ooencyrtus telenomicida (Vassiljev) و Ooencyrtus fecundus Ferriere & Voegele (Hym., Encyrtidae) پارازیتوییدهای تخم سن گندم هستند. این دو گونه در مزارع غلات کشور در کنار هم زندگی می‌کنند، و نیازهای اکولژیک نزدیک به هم دارند، لذا وقوع طرد رقابتی و حذف هر یک از آن دو دور از ذهن نیست، با این حال، در اغلب زیستگاه‌های طبیعی، همزیستی مسالمت‌آمیز دارند و یکدیگر را طرد ننموده اند. بنابراین نیاز به روش‌هایی برای همزیستی دارند. در این بررسی رقابت مستقیم لاروی در قالب دو آزمایش مولتی‌پارازیتیسم با رهاسازی همزمان تراکم‌های مختلف میزبان و زنبور و رهاسازی یک فرد از هر گونه با فواصل زمانی مختلف بررسی شد. مولتی‌پارازیتیسم با فاصله‌ی زمانی سه ساعت تا 10 روز، نشانگر برتری 35/2 برابری O. telenomicida نسبت به O. fecundus بود و در تیمارهایی که 2 تا 7 روز فاصله بین پارازیتیسم بود غلبه‌ی حمله کننده‌ی دوم افزایش یافت. مولتی‌پارازیتیسم همزمان بیانگر برتری سه برابری O. telenomicida در تراکم‌های پایین زنبور بود که افزایش تراکم زنبورها به 10 عدد، مزیت گونه‌ی مذکور را تا 15 برابر افزایش داد. می‌توان نتیجه گرفت که جمعیت دوجنسی O. telenomicida به جمعیت ماده‌زای O. fecundus برتری دارد و ازدحام، این برتری را تا طرد گونه‌ی دوم پیش می‌برد، اما در مزرعه‌ چنین تراکم‌هایی از زنبور مورد انتظار نیست. این اطلاعات قابل بسط به جمعیت‌های دوجنسی O. fecundus نیست و ممکن است رقابت در جمعیت‌های دوجنسی متفاوت باشد.

ببیان ژن‌های کیتیناز، بتا- 1 و 3 گلوکوناز و پراکسیداز در برنج تحت تیمارهای قارچ عامل بیماری سوختگی غلاف، باکتری‌های آنتاگونیست و القاءکننده مقاومت و سیلیکات پتاسیم

مهدی رستمی؛ سعید طریقی؛ پریسا طاهری؛ حشمت اله رحیمیان

دوره 87، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 129-146

https://doi.org/10.22092/jaep.2019.125350.1272

چکیده

سوختگی غلاف برنج ناشی ازقارچ Rhizoctonia solani AG-1 IA به‌عنوان یکی از عوامل خسارت‌زای مهم در بسیاری از مناطق برنج‌کاری دنیا شناخته شده است. این تحقیق با هدف بررسی اثر دو جدایه باکتری آنتاگونیست و القاء‌کننده ... بیشتر سوختگی غلاف برنج ناشی ازقارچ Rhizoctonia solani AG-1 IA به‌عنوان یکی از عوامل خسارت‌زای مهم در بسیاری از مناطق برنج‌کاری دنیا شناخته شده است. این تحقیق با هدف بررسی اثر دو جدایه باکتری آنتاگونیست و القاء‌کننده مقاومت از گونه Pseudomonas protegenesبه‌تنهایی و در تلفیق با سیلیکات پتاسیم بر تغییرات بیان ژن و تولید آنزیم‌های کیتیناز، گلوکونازو پراکسیداز انجام شد. پس از اعمال تیمارها، در زمان‌های صفر، 6، 12، 24، 48 و 72 ساعت بعد از مایه زنی گیاهچه‌های برنج (رقم فجر) با قارچ عامل بیماری، از غلاف و برگ نمونه‌برداری شد. 1000 و 200 میلی‌گرم از پودر غلاف و برگ نیتروژن مایع به‌ترتیب در بافرهای استات سدیم و فسفات برای اندازه‌گیری آنزیم‌های کیتیناز، بتا- 1 و 3 گلوکوناز و پراکسیداز و 100 میلی گرم از آن درRNX-plus solution برای استخراج RNA، استفاده شد. میزان تولید آنزیم بتا 1 و 3 گلوکوناز در 72 ساعت و آنزیم کیتیناز در زمان 48 ساعت پس از مایه‌زنی در حداکثر مقدار خود بود. باتوجه به این‌که بیان ژن‌های کیتیناز و پراکسیداز در تیمار باکتری آنتاگونیست در تلفیق با سیلیکات پتاسیم نسبت به سایر تیمارها در زمان اولیه فرآیند بیمارگری یعنی 6 ساعت پس از مایه‌زنی با بیمارگر در بالاترین سطح مشاهده شده و ژن بتا 1 و 3 گلوکوناز در فاصله زمانی 24 ساعت به‌حداکثر بیان خود رسید، لذا این تیمار به‌عنوان بهترین تیمار در تحریک واکنش دفاعی گیاه شناسایی شد.

کارآیی برخی جدایه‌های بومی تریکودرما در القای مقاومت گوجه‌فرنگی به Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici، عامل بیماری پژمردگی فوزاریومی

شهناز آل آقائی؛ سعید رضائی؛ مصطفی عبادی؛ حمیدرضا زمانی زاده

دوره 85، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 219-234

https://doi.org/10.22092/jaep.2017.110229.1163

چکیده

بیماری پژمردگی فوزاریومی ناشی ازFusarium oxysporum f. sp. lycopersici (Fol)، از بیماری‌های خسارت‌زای گوجه‌فرنگی است. کنترل بیماری از طریق القای مقاومت توسط عوامل بیوکنترلی، یک راهکار مدیریتی در جهت کاهش مصرف سموم شیمیایی ... بیشتر بیماری پژمردگی فوزاریومی ناشی ازFusarium oxysporum f. sp. lycopersici (Fol)، از بیماری‌های خسارت‌زای گوجه‌فرنگی است. کنترل بیماری از طریق القای مقاومت توسط عوامل بیوکنترلی، یک راهکار مدیریتی در جهت کاهش مصرف سموم شیمیایی می‌باشد. لذا، در این مطالعه کارآیی ده جدایه بومی تریکودرما در القای مقاومت علیه قارچ عامل بیماری مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی فنوتیپی القای مقاومت در گلخانه توسط جدایه‌های تریکودرما با دو روش زیست‌سنجی تفکیک ریشه و تزریق به ساقه نشان داد که تیمارهای Th-14+Fol Trichoderma harzianum و Ta-30+Fol Trichoderma atroviride در هر دو آزمون به طور معنی‌داری (P≤0.05) کم‌ترین شدت و وقوع بیماری را داشتند. نتایج حاصل از بررسی قابلیت کلونیزاسیون ریزوسفر توسط جدایه‌های تریکودرما با روش رقیق‌سازی سریالی نیز بیشترین تراکم جمعیت را در این دو تیمار نشان داد. بین تراکم جمعیت جدایه‌های تریکودرما و شدت بیماری همبستگی منفی مشاهده شد. تیمار گیاهچه‌ها با دو جدایه Th-14 و Ta-30 به طور مجزا و در تلفیق با یکدیگر، فعالیت آنزیم‌های پلی فنل اکسیداز و پراکسیداز را به طور معنی‌داری (P≤0.05) در مقایسه با تیمار شاهد (Fol) افزایش داد. نتایج این بررسی می‌تواند در مدیریت تلفیقی بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه‌فرنگی مورد استفاده قرار گیرد

شناسایی زنبورهای پارازیتویید شپشک‌های گیاهی (Chalcidoidea) در باغ‌های میوه استان مرکزی

مظاهر یوسفی؛ حسنعلی واحدی؛ ابراهیم ابراهیمی؛ روح الله شریفی

دوره 85، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 251-264

https://doi.org/10.22092/jaep.2018.116034.1192

چکیده

شپشک‌های گیاهی از آفات مهم و خسارت‌زا در باغ‌های میوه‌ی کشور می‌باشند. به منظور شناسایی زنبورهای پارازیتوئید آن‌ها، در طی سال‌های 95-1394، نمونه‌برداری از باغ‌های میوه‌ی استان مرکزی انجام شد. زنبورهای ... بیشتر

اولین گزارش زنبور Campoletis scyticus (Hym.: Ichneumonidae, Campopleginae) از ایران (گزارش کوتاه علمی)

عباس محمدی خرم آبادی؛ ماتیاس رایدل؛ شهرام حسامی؛ سپیده شفیعی

دوره 85، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 277-278

https://doi.org/10.22092/jaep.2018.120485.1206

چکیده

جنس Campoletis Förster, 1868 با بیش از 100 گونه شناخته شده در سطح جهان، یکی از جنس‌های نسبتاً بزرگ زیرخانواده Campopleginae (Hym.: Ichneumonidae) محسوب می‌گردد (Riedel, 2017; Yu et al., 2012). اعضای این جنس عمدتاً لاروهای پروانه‌های خانواده‌های ... بیشتر

کاربرد توام دوگونه از Trichoderma و Bacillus subtilis در کنترل نماتد ریشه گرهی گوجه فرنگی (Meloidogyne javanica)

میترا بدخشان؛ عصمت مهدیخانی مقدم؛ ساره بقائی راوری؛ حمید روحانی

دوره 84، شماره 2 ، اسفند 1395، ، صفحه 269-278

https://doi.org/10.22092/jaep.2017.108181

چکیده

در تحقیق حاضر، کاربرد همزمان دو گونه Trichoderma harzianum و T. virens به همراه دو جدایه از باکتری Bacillus subtilis، در کاهش شاخص های بیماریزایی نماتد Meloidogyne javanica و بهبود فاکتورهای رشدی گیاه گوجه فرنگی ارزیابی گردید. آزمون ... بیشتر در تحقیق حاضر، کاربرد همزمان دو گونه Trichoderma harzianum و T. virens به همراه دو جدایه از باکتری Bacillus subtilis، در کاهش شاخص های بیماریزایی نماتد Meloidogyne javanica و بهبود فاکتورهای رشدی گیاه گوجه فرنگی ارزیابی گردید. آزمون سنجش زیستی، کاربرد عصاره کشت گونه های قارچی و سوسپانسیون جدایه های باکتریایی را به صورت تکی و تلفیقی بر تفریخ تخم و مرگ و میر لارو نماتد بررسی نمود. در تیمار ترکیبی T. virens (جدایه T65) و B. subtilis (جدایه MD) مرگ و میر لارو سن دوم و عدم تفریخ تخم نماتد به ترتیب به میزان 5 و 5/1 برابر نسبت به شاهد در شرایط آزمایشگاه افزایش یافت. همچنین ریشه های آلوده گوجه فرنگی رقم ارلی اوربانا در مرحله 4-5 برگی با ترکیب جدایه های ذکر شده، در شرایط گلخانه تیمار گردیدند که نتایج حاکی از کاهش 68، 5/57 و 3/38 درصدی به ترتیب در تعداد گال، تخم و لارو سن دوم نسبت به شاهد دارد. ارزیابی بهبود فاکتورهای رشدی گوجه فرنگی در شرایط گلخانه دلالت بر این دارد که جدایه باکتریایی MD، پتانسیل افزایش 34 و 110 درصدی را به ترتیب در طول ساقه و ریشه گوجه فرنگی در مقایسه با شاهد سالم دارا می باشد. به نظر می رسد جدایه MD باکتری B. subtilis ، گزینه مناسبی جهت بررسی های بیشتر در زمینه تولید هورمون های گیاهی و احتمال القاء مقاومت در گیاه باشد. همچنین برآورد کارایی تیمار تلفیقی T.65+MD در کاهش شاخص های بیماریزایی نماتد ریشه گرهی در شرایط طبیعی پیشنهاد می گردد.

بررسی کارایی برخی از ترکیبات آلی فرار Trichoderma asperellum در کنترلBotrytis cinerea ، عامل کپک خاکستری توت‌فرنگی

فرناز جلالی؛ دوستمراد ظفری؛ هومن سالاری

دوره 84، شماره 1 ، شهریور 1395، ، صفحه 187-202

https://doi.org/10.22092/jaep.2016.107010

چکیده

این مطالعه، به‌منظور تعیین کارایی ترکیبات آلی فرار Trichoderma asperellum، در بازداری از رشد میسلیوم و جوانه‌زنی کنیدیوم Botrytis cinerea و کنترل پوسیدگی بوتریتیسی میوه‌ی توت فرنگی صورت گرفت. کاهش معنی‌داری (01/0p <) ... بیشتر این مطالعه، به‌منظور تعیین کارایی ترکیبات آلی فرار Trichoderma asperellum، در بازداری از رشد میسلیوم و جوانه‌زنی کنیدیوم Botrytis cinerea و کنترل پوسیدگی بوتریتیسی میوه‌ی توت فرنگی صورت گرفت. کاهش معنی‌داری (01/0p <) در قطر پرگنه، درصد جوانه‌زنی کنیدیوم و طول لوله‌های تندشی B. cinerea در تیمارهای درمعرض ترکیبات آلی فرار کشت پنج روزه‌ی T. asperellum نسبت به شاهد مشاهده شد. ترکیبات آلی فرار تولید شده از محیط کشت‌های پنج روزه‌ی T. asperellum، وقوع و شدت بیماری پوسیدگی بوتریتیسی میوه‌ی توت فرنگی را نیز به‌میزان معنی‌داری (01/0p <) کاهش دادند. تکنیک ریزاستخراج فاز جامد همراه با کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی (SPME-GC-MS)، برای بررسی الگوی ترکیبات آلی فرار T. asperellum مورد استفاده قرار گرفت. با مقایسه‌ی طیف جرمی با ترکیبات استاندارد موجود در پایگاه داده‌های کتابخانه‌ی NIST/EPA/NIH (NIST05) و تفسیر الگوی شکست و یون‌های مولکولی مربوطه، 34 ترکیب آلی فرار منفرد شناسایی شدند. از میان این ترکیبات، شش ترکیب شامل ایزوبوتیریک اسید، 1، 3، 5، 7-سیکلواکتاتترائن، دی متیل سولفید، پارا-منتا-6، 8، دین-2-ال-استات، فنیل اتیل الکل و 1-بوتانول-3-متیل-استات، فراوان‌ترین بودند. ترکیبات سنتز شده‌ی ایزوبوتیریک اسید و دی متیل سولفید به ترتیب با غلظت بازدارندگی %50 (IC50) 5/26 و 10 میکرولیتر بر لیتر، بیشترین تأثیر را در بازداری از رشد میسلیوم و جوانه‌زنی کنیدیوم B. cinerea داشتند.

اولین گزارش دو گونه از جنس (Temelucha (Hym.: Ichneumonidae, Cremastinae برای ایران (گزارش کوتاه علمی)

عباس محمدی خرم آبادی؛ حسین لطفعلی زاده؛ مهدی شمس زاده

دوره 84، شماره 1 ، شهریور 1395، ، صفحه 203-206

https://doi.org/10.22092/jaep.2016.107011

چکیده

زیرخانواده Cremastinae (Hym.: Ichneumonidae) دارای بیش از 756 گونه است که در 35 جنس طبقه بندی می‌شوند. زنبورهای این زیرخانواده عمدتاً پارازیتویید بالپولکدارن بوده و دارای گسترش جهانی هستند (9). جنس Temelucha Forster, 1869، با 236 گونه ... بیشتر زیرخانواده Cremastinae (Hym.: Ichneumonidae) دارای بیش از 756 گونه است که در 35 جنس طبقه بندی می‌شوند. زنبورهای این زیرخانواده عمدتاً پارازیتویید بالپولکدارن بوده و دارای گسترش جهانی هستند (9). جنس Temelucha Forster, 1869، با 236 گونه توصیف شده، بزرگ‌ترین جنس این زیرخانواده است که 47 گونه آن در منطقه غرب پالئارکتیک انتشار دارند (8,9). کلید بازبینی و بروزرسانی شده گونه‌های این جنس در منطقه غرب پالئارکتیک در سال 2016 توسط Vas ارایه شد (8). تاکنون، 24 گونه از زنبورهای این زیرخانواده در شش جنس از ایران گزارش شدهاند که 15 گونه متعلق به جنس Temelucha بوده است (1). در این مطالعه، دو گونه دیگر از این جنس به نام‌های T. minuta (Morely, 1912) و T. notata Kolarov, 1989 معرفی شده‌اند که گزارش های جدیدی برای فون حشرات ایران محسوب میگردند (1,9). گونه اول از روی لارو پروانه بذرخوار ثانوی تاغ،Prorophora albidogilvella Roesler, 1970 (Lep. Pyralidae) در استان یزد در سال 1376 پرورش یافته و گونه دوم توسط تله مالیز در استان آذربایجان غربی در سال 1393 جمعآوری شده است. شناسایی گونهها توسط نگارنده اول با استفاده از کلیدها و توصیف‌های ارائه شده در منابع موجود انجام شد (1,8). علاوه بر این دو گونه، گونه T. decorata (Gravenhost, 1829) نیز از استان آذربایجان غربی جمعآوری و شناسایی گردید که برای این استان گزارش جدیدی محسوب میگردد (1; 3; 2). نمونههای این گونهها، در کلکسیون حشرات دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز نگهداری می‌شوند. Temelucha minuta (Morely, 1912) (Hymenoptera: Ichneumonidae, Cremastinae): نمونه‌های بررسی شده: ایران، استان یزد، یزد (31° 89´ N, 54° 36´ E, 1230 m a.s.l.)، یک فرد ماده، تاریخ جمعآوری 19/6/1376، پرورش یافته از P. albidogilvella، جمعآوری کننده: م. شمس‌زاده؛ استان آذربایجان غربی، ارومیه، کهریز (37° 53´ N, 45° 02´ E, 1321 m a.s.l.)، 1 فرد ماده، تاریخ جمع آوری 2/4/1393، تله مالیز، جمعآوری کننده: ح. لطفعلی‌زاده ویژگی‌های ریخت شناسی افتراقی: زنبور پارازیتوییدT. minuta با ویژگیهای زیر از سایر گونههای این جنس قابل شناسایی است: حشره کامل کوچک، اندازه بدن 5/2 میلی‌متر؛ بخش انتهایی رگبال‌ها در بال جلو شفاف و بیرنگ، فقط قاعده رگبالها تیره شده؛ بخش اعظم مزوزوما سیاهرنگ (8). مناطق پراکنش: استرالیا، تایلند، قبرس، رونیون، ماداگاسکار، هند (9) و ایران (گزارش جدید). Temelucha notata Kolarov, 1989 (Hym.: Ichneumonidae, Cremastinae): نمونه بررسی شده: ایران، استان آذربایجان غربی، ارومیه، کهریز (37° 53´ N, 45° 02´ E, 1321 m a.s.l.)، 1 فرد ماده، تاریخ جمعآوری 2/4/1393، تله مالیز، جمعآوری کننده: ح. لطفعلی‌زاده. ویژگی‌های ریخت شناسی افتراقی: حشره کامل سیاه رنگ، طول بدن 5 میلی‌متر؛ سر در ناحیه پشت چشمهای مرکب فشرده شده؛ کلیپئوس در طرفین و لبه جلویی محدب و به طور ضعیف از صورت جدا شده؛ میان قفس سینه سیاهرنگ؛ اسکوتلوم کاملاً زردرنگ؛ پروپودئوم بلند و از دید جانبی خمیده نشده؛ ران پای عقب در انتها زرد رنگ؛ نوک تخمریز به سمت پایین خمیده شده (9). مناطق پراکنش: ایتالیا، بلغارستان (9) و ایران (گزارش جدید). با معرفی این دو گونه، تعداد گونههای گزارش شده جنس Temelucha از ایران، استان‌های آذربایجان غربی و یزد به ترتیب به 17، 4 و 1 گونه افزایش یافت (1,2,3,9). تاکنون پنج گونه از بالپولکداران کوچک، به عنوان میزبان زنبور پارازیتوییدT. minuta معرفی شده‌اند: Bilobata subsecivella (Zeller, 1852) (Lep.: Gelechiidae)، Epiphyas postvittana (Walker, 1863) (Lep.: Tortricidae)، Etiella behrii (Zeller, 1848) (Lep.: Pyralidae) و Phthorimaea operculella (Zeller, 1873) (Lep.: Gelechiidae) (9). رابطه میزبان-پارازیتوییدی پروانه بذرخوار ثانوی تاغ P. albidogelvella و T. minuta یک رابطه جدید می‌باشد. علاوه بر گونه T. minuta، یک گونه زنبور پارازیتوئید دیگر نیز از این زیرخانواده به نام Pharetrophora iranica Narolsky & Schonitzer, 2003 از روی پروانه بذرخوار ثانوی تاغ پرورش یافته و معرفی شده که تاکنون فقط از ایران گزارش شده است (5,7). برای گونه T. notata تاکنون میزبانی گزارش نشده اما گونه T. decorata به عنوان پارازیتوئید 21 گونه از بالپولکداران شناخته شده است که بسیاری از آنها مانند: Homoeosoma nebulella (Denis & Schiffermuller, 1775). (Lep.: Pyralidae)، Pectinophora gossypiella (Saunders, 1844) (Lep.: Gelechiidae)، Plutella xylostella (Linnaeus, 1758) (Lep.: Plutellidae)، Choristoneura murinana Hubner, 1799 (Lep.: Tortricidae)، Lobesia (Polychrosis) botrana (Denis & Schiffermuller, 1775) (Lep.: Tortricidae) و Cydia pomonella (L., 1758) (Lep.: Tortricidae). از آفات بسیار مهم و کلیدی محصولات کشاورزی محسوب می گردند (9). در غرب ایران، اخیراً یک گونه دیگر از جنس Temelucha به نام T. lucida از روی آفت پروانه چوانه‌خوار بلوط Tortrix viridana (L., 1758) (Lep.: Tortricidae) جمع‌آوری و شناسایی گردید (4). همچنین گونه دیگری از زنبورهای زیرخانواده Cremastinae به نام Cremastus lineatus Gravenhorst, 1829 از روی گونه‌ای از مگس‌های میوه Urophora terebrans (Loew) (Dip.: Tephritidae) معرفی شد (6). مطالعات آینده در بررسی زیستبومشناسی حشرات و آفات در مناطق مختلف ایران، تصویر دقیقتری از این زنبورهای پارازیتوئید و نقش آنها در کنترل زیستی جمعیت میزبانهایشان به نمایش خواهد گزارد.

دوره 91 (1402)

دوره 90 (1401)

دوره 89 (1400)

دوره 88 (1399)

دوره 87 (1398)

دوره 86 (1397)

دوره 85 (1396)

دوره 84 (1395)

دوره 83 (1394)

دوره 82 (1393)

دوره 81 (1392)

دوره 80 (1391)

دوره 79 (1390)

دوره 78 (1389)

دوره 77 (1388)

دوره 76 (1387)

دوره 75 (1386)

دوره 74 (1385)

دوره 73 (1384)

دوره 71 (1382)

دوره 70 (1381)

دوره 68 (1379)

کلیدواژه‌ها = %DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84 %D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده