با همکاری انجمن‏‌ بیماری شناسی گیاهی ایران

نوع مقاله : بیماری‌شناسی گیاهی

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران

2 عضو هیئت علمی/ مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران

چکیده

بیماری پوسیدگی طبق، یکی از بیماری‌‌های مهم آفتابگردان در مناطق مختلف دنیا، طی سال‌‌های اخیر ابتدا در مزارع استان گلستان و سپس در استان مازندران مشاهده گردیده است. در سال 1378 از مزارع کشت آفتابگردان در استان مازندران (بهشهر، نکا و ساری) در مراحل مختلف رشد زایشی این گیاه بازدید و طبق‌‌های واجد علائم آلودگی جمع‌آوری شدند. در آزمایشگاه از کشت نمونه‌‌های جمع‌آوری شده، 25 جدایه قارچ جدا و خالص‌سازی شد. بر اساس ویژگی‌‌های ریخت‌شناسی و رشدی، تمامی ‌جدایه‌‌های مورد مطالعه متعلق به گونه Rhizopus oryzae بودند. در شرایط گلخانه، جدایه‌‌های به دست آمده روی طبق آفتابگردان رقم "رکورد"، ایجاد پوسیدگی مشابه با علائم پوسیدگی طبق در مزرعه نمودند. به منظور تعیین شاخص خسارت، قطعه زمینی در ایستگاه تحقیقات زراعی بایع کلا (شهرستان نکا) انتخاب و رقم "رکورد" در آن کشت گردید. مایه زنی بوته‌‌ها در مراحل مختلف رشد زایشی با استفاده از بذور همین رقم که به طور مصنوعی با جدایه‌‌های بیمارگر آلوده شده بودند، صورت گرفت. در مرحله رشدی جوانه گل و آغاز پیدایش بساک هیچگونه آلودگی مشاهده نشد، در حالیکه مایه زنی در طی مراحل مختلف ظهور بساک شامل 25،50، 75 و 100 درصد از سطح طبق به ترتیب منجر به کاهش عملکرد به میزان 100، 100، 50/69 و 11/44 درصد و در طی مراحل تکامل دانه شامل پرشدن دانه در گلچه‌‌های بیرونی و سیاه شدن دانه‌‌های خارجی، تغییر رنگ دانه در 75% طبق، و سفت شدن و رسیدن دانه‌‌ها به ترتیب کاهشی معادل 43/6، 06/5 و 35/3 درصد عملکرد را به همراه داشت. میزان آلودگی در سطح مزارع متفاوت و از شش درصد (ران، بهشهر) تا 18 درصد (خورشید، نکاء) بود. کاهش عملکرد نیز بسته به زمان وقوع آلودگی از 64/0 (کلت، بهشهر) تا 78/1 درصد (خورشید، نکاء) برآورد گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identification, distribution and damaging rate of the causal agent of sunflower head rot disease in Mazandaran province

نویسندگان [English]

  • S. A. DALILI 1
  • S. A. ALAVI 2

2 member of scientific board/ Mazandaran agricultural and natural resources research centre

چکیده [English]

Head rot is one of the most important diseases of sunflower in the world. During recent years, the disease was observed in Golestan and Mazandaran, northern provinces of Iran. A survey was done during 1999 to 2000 and infected sunflower head samples with the disease symptoms were collected from various regions of Mazandaran. A total of 25 fungal isolates were obtained from the collected samples on the culture media. Based on the morphological and growth properties, all isolates were identified as Rhizopus oryzae. Record cultivar was inoculated by obtained isolates under green-house and field conditions. The symptoms were seen to be similar under the two different conditions. Rhizopus colonies reisolated from plants in the two experiments. In the experimental field conditions the yield losses were evaluted 100 to 44.11 percents at 4.2 to 4.5, and 6.43 to 3.35 percents at 5.1 to 5.3 flowering growth stages, respectively. In commercial fields, infection rates varied between 6 (Ran co., Behshahr) to 18 percents (Khorshid, Neka), and the yield losses were estimated from 0.64 (Kelt, Behshahr) to 1.78 percents (Khorshid, Neka), based on the infection occurrence time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sunflower
  • head rot
  • Rhizopus oryzae